Fosfor nieorganiczny

Wskazaniem do oznaczeń fosforu nieorganicznego (fosforanów) w surowicy są: choroby kości, dializoterapia i intensywna opieka medyczna, przewlekła niewydolność nerek, kamica nerkowa,  stany po operacji tarczycy, choroby przytarczyc, choroba alkoholowa,  podejrzenie niedoboru witaminy D, objawy osłabienia mięśni i ból kości. Fosfor jest niezbędny do produkcji energii, prawidłowego wzrostu kości oraz funkcji mięśni i układu nerwowego. Fosforany pełnią rolę systemów buforowych wpływających na utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej organizmu. Stężenie fosforu jest wypadkową procesu wchłaniania w jelicie, obrotu kostnego i wydalania nerkowego. Metabolizm fosforu,  podobnie jak wapnia,  kontrolowany jest przez parathormon (PTH) i witaminę D3. Nadmiar fosforu (hiperfosfatemia) może być wynikiem zmniejszenia przesączania kłębuszkowego, wzrostu wchłaniania zwrotnego fosforanów lub nadmiernej podaży. Niedobór fosforu (hipofosfatemia) jest wynikiem m.in. nadczynności przytarczyc, zaburzeń wchłaniania, przewlekłego stosowania środków alkalizujących lub kwasicy ketonowej.

W diagnostyce przyczyn hipofosfatemii poza oznaczeniami PTH i metabolitów witaminy D należy uwzględnić:

• równowagę kwasowo-zasadową: zasadowica oddechowa jest przyczyną ostrej hipofosfatemii,
• stężenie wapnia: hipofosfatemia z towarzyszącą hiperkalcemią świadczy o nadczynności przytarczyc, podczas gdy hipofosfatemia i hipokalcemia najczęściej jest związana z niedoborem witaminy D (wtórna niedoczynność przytarczyc)
• stężenie magnezu: hipomagnezemia może być przyczyną hipofosfatemii.

W ocenie hiperfosfatemii poza oznaczeniami hormonów należy przeprowadzić diagnostykę w kierunku niewydolności nerek, jako możliwej przyczyny obniżenia fosforanów w surowicy.